Petunjuk Rasulullah SAW dalam makan dan minum

tentang makan:  

1.       beliau tidak pernah menolak makanan yang ada dan membebani diri dengan mencari makanan yang tidak ada, apabila dihidangkan kepadanya makanan yang baik, beliau pasti memakannya, kecuali bila beliau tidak suka, maka beliau meninggalkannya tanpa mengharamkannya, dan tidak menghukuminya sebagai sesuatu yang makruh.  beliau tidak pernah mencela makanan sekalipun, apabila beliau suka, beliau makan, jika tidak beliau tinggalkan. seperti pada kasus beliau meninggalkan daging biawak karena tidak terbiasa memakannya.

2.       beliau makan sesuatu yang mudah dicari, apabila sukar didapat, beliau bersabar. bahkan beliau sampai meletakkan batu di perut beliau karena lapar. dan pernah 3 bulan sabit sudah berlalu sedangkan asap dapur beliau tidak pernah mengepul.

3.       dan bukan dari sunnah membatasi diri dengan hanya memakan satu macam makanan saja dan tidak mau makan makanan lain.

4.       beliau pernah memakan manisan dan madu, dan menyukai keduanya. beliau makan daging onta, kambing, dan ayam yang disembelih, juga cumi cumi, keledai liar, kelinci dan makanan laut. beliau memakan daging bakar, kurma, tsariid (roti dengan daging) roti dengan minyak, mentimun dengan kurma, sangat menyukai labu yang telah dimasak, dendeng, dan kurma dengan mentega.

5.       beliau menyukai daging, dan beliau sangat suka paha dan bagian depan kambing.

6.       beliau makan buah buahan dari negerinya ketika didatangkan dan beliau tidak berpantang darinya.

7.       beliau saw meletakkan makanannya di atas meja makan, di atas tanah, beliau memerintahkan agar makan dengan tangan kanan, dan melarang makan dengan tangan kiri , beliau bersabda: ‘syaithan makan dan minum dengan tangan kiri,’ .

8.       beliau makan dengan tiga jari, dan menjilat jari jarinya apabila selesai.

9.       beliau tidak makan dengan bersandar, bersandar itu ada tiga macam: pertama: bersandar dengan pinggang, kedua: dengan duduk bersila, ketiga: bersandar dengan tangan kiri sementara yang kanan menyuap. ketiga jenis ini tercela, rasulullah saw. makan sambil duduk (al iq’aa). beliau bersabd: “sesungguhnya aku duduk sebagaimana duduknya seorang hamba, dan aku makan sebagaimana cara makannya seorang hamba”.(as silsilatu ssahihah).

10.   ketika beliau meletakkan tangannya di atas makanan, beliau berdoa : bismillah, dan menyuruh orang orang yang makan untuk membaca basmalah sebelum makan, beliau bersabda: ‘apabila salah seorang dari kalian hendak makan, maka ucaplah nama allah (bacalah basmalah), apabila dia lupa membaca bismillah di awalnya maka ucapkanlah ‘bismillah fi awwalihi wa aakhirihi (dengan nama allah di awwal dan di akhir)’ . (hr.tirmidzi).

11.   beliau bersabda : “sesungguhnya syaithan menguasai makanan karena tidak disebut nama allah atasnya”.

12.   beliau berbicara saat makan, dan terus menawarkan makanan kepada tamu tamunya berkali kali, seperti yang lazimnya dilakukan oleh orang orang dermawan.

13.   apabila beliau telah selesai makan beliau mengucapkan: “alhamdulillah hamdan katsiran tayyiban mubaarakan fih, ghaira mukaffi wa laa muwadda’, wa laa mustaghnaa ‘anhu rabbanaa”. artinya: ‘segala puji bagi allah (aku memuja-nya) dengan pujaan yang banyak, yang baik dan penuh berkah, bukan pujaan yang tidak di anggap, atau tidak di butuhkan oleh tuhan kami”. (hr. bukhari dan tirmidzi dengan lafadz yang sama).

14.   dalam riwayat lain beliau berdoa : 

artinya : ‘segala puji bagi allah yang telah memberi makan dan minum dan memudahkan masuknya makanan ke dalam tenggorokan dan menjadikan baginya jalan keluar’. (hr abu daud).

15.   dalam riwayat lain beliau bersabda: ‘siapa yang makan kemudian setelah selesai ia berdoa

artinya: “segala puji bagi allah yang telah memberiku makan dan tak ada upaya dan kekuatan dariku), maka allah mengampuni dosanya yang telah terdahulu.’ (hr turmuzi).

16.   ketika beliau makan di tempat suatu kaum, beliau tidak pergi sbelum mendoakan mereka, beliau bersabda: “orang yang berpuasa telah berbuka dengan makanan kalian, dan orang orang yang baik telah memakan makanan kalian, serta para malaikat pun berdoa untuk kalian’ (hr abu daud).

17.   beliau mendoakan dan memuji orang yang menjamu orang miskin.

18.   beliau tidak enggan untuk makan bersama siapapun, anak kecil maupun orang besar, budak maupun orang merdeka, orang kampung maupun orang kota ??. apabila beliau disuguhkan makanan sedangkan beliau sedang berpuasa beliau berkata “aku sedang berpuasa”. beliau menyuruh orang yang disuguhkan makanan sedangkan dia sedang berpuasa untuk mendoakan orang yang memberi dan berbuka dengannya.

19.   apabila beliau diundang makan lalu seseorang ikut bersamanya, beliau memberitahukan tuan rumah : ‘orang ini ikut denganku, jika kau izinkan, dia akan masuk, tapi jika tidak, dia akan pulang’.

20.   beliau memerintahkan orang orang yang mengadu bahwa mereka belum kenyang untuk makan berjamaah dan membaca bismillah agar makanannya diberkahi allah.

21.   beliau bersabda : “tidak ada wadah yang lebih jelek diisi oleh anak adam daripada perutnya. cukuplah bagi mereka itu beberapa suapan untuk menegakkan tulang rusuknya, namun apabila harus mengisinya, maka isilah sepertiga untuk makanan, sepertiga untuk minuman, dan sepertiga untuk nafasnya”. (hr. ibnu majah).

22.   suatu malam beliau masuk rumahnya dan tidak menemukan suatu makananpun, beliau berdoa : ya allah, berilah makanan orang yang memberiku makanan, berilah minum orang yang memberiku minum.

tentang minum:

1.       beliau juga memberi tuntunan dan contoh yang lengkap dalam hal minum, yang terbukti efeknya bisa menjaga kesehatan. beliau paling suka air dingin. kadang beliau minum susu murni, kadang dicampur dengan air, beliau berdoa : اللهم بارك لنا فيه وزدنا منه

artinya: (ya allah, berkahilah kami dan tambahilah untuk kami), dan bersabda : sesungguhnya tidak ada sesuatu yang mengalir mengandung makanan dan minuman sekaligus kecuali susu”. (hr tirmizi).

2.       bukan dari sunnah beliau, minum di sela sela makan, dan beliau di buatkan minuman nabiedz pada permulaan malam kemudian beliau meminumnya pada subuh hari, begitupun malam berikutnya dan lusanya beliau masih (meminum minuman nabiedz itu), dan jika masih tersisa dari minuman tersebut maka di minum oleh pembatunya, atau beliau memerintahkannya untuk di buang.

nabiedz  ialah: minuman dari buah kurma, dan rasulullah saw. tidak meminumnya jika telah lewat dari tiga malam tiga hari, karena khawatir akan berubah menjadi minuman yang memabukkan”.

3.       beliau terbiasa minum sambil duduk dan melarang untuk minum sambil berdiri, pernah beliau suatu kali minum sambil berdiri. dikatakan : itu dikarenakan ada uzur. dan dikatakan : beliau menasakh (menghapus) larangannya, di katakan: hal tersebut (minum sambil berdiri) boleh-boleh saja, sedangkan pelarangan tentang hal tersebut ialah lil karaaha”.

4.       beliau bernafas 3 kali saat minum, ‘itu lebih membuat lega dan lebih menghilangkan dahaga’ sabda beliau.

maksud bernapas disini adalah bernapas di luar wadah minuman. beliau bersabda: ‘apabila salah seorang dari kalian minum, maka janganlah ia bernapas di dalam wadah, tapi jauhkanlah wadah itu dari mulutnya.” (hr. ibnu majah) dan beliau melarang meminum dari pecahan wadah…

5.       beliau mengucapkan basmalah bila hendak minum dan mengcap hamdalah bila telah selesai, beliau bersabda :‘sesungguhnya allah ridha kepada hamba yang apabila makan memujinya, dan apabila minum memujinya.’

6.       di buatkan untuknya air yang segar (air yang baik yang tidak asin dan menyegarkan) dan beliau meminum air yang telah bermalam.

7.       jika rasulullah saw. rasulullah saw. telah selesai minum maka beliau memberikan kepada orang yang berada di sebelah kanannya, sekalipun orang yang berada di sebelah kirinya adalah orang tua (atau terhormat).

8.       beliau saw. memerintahkan untuk menutup bejana (tempat air), dan mengikatnya dengan kuat sekalipun beliau masih akan mengambil (airnya) kembali, dan menyebut nama allah swt. ketika melakukan hal itu.